آیا جن همان فرشته است یا با یکدیگر فرق می کنند؟

فرق فرشته با جن چیست؟

فرق فرشته با جن : با بررسی آیات و روایات متعدد، می‏توان ویژگی‏های زیر را برای فرشتگان برشمرد:

1. موجودات شریف و ارزشمندی هستند که واسطه بین خداوند متعال و عالم محسوس به شمار می‏آیند و در همه حوادث بزرگ و کوچک جهان نقش دارند؛ بر هر امری با توجه به ابعاد و جنبه‏ های مختلف آن یک یا چند فرشته گمارده شده است، نقش فرشتگان در حوادث و جریان‏ها، اجرای فرمان الاهی و تثبیت آن در جایگاه ویژه‏اش است. قرآن کریم در این باره می‏فرماید: «لا یسبقونه بالقول و هم بامره یعملون؛ آن‏ها در هیچ سخنی بر خداوند پیشی نمی‏گیرند و مطیع امر خداوند».

 2. در فرشتگان سرکشی و نافرمانی وجود ندارد؛ چون اراده‏ای مستقل از اراده خداوند ندارند تا چیزی خلاف خواست او بخواهند. قرآن در این مورد می‏فرماید:«لا یعصون الله ما امرهم و یفعلون ما یؤمرون؛ فرمان خداوند رامخالفت نمی‏کنند و امر او را اطاعت می‏کنند.». 

3. فرشتگان، با وجود فراوانی و کثرت، از نظر مقام و درجه مختلفند. برخی برتر از برخی دیگرند و عده‏ای فرمانده و عده‏ای فرمانبردارند. آن که فرمانده است به امر الاهی امر می‏کند و فرمان می‏دهد و آن که فرمانبر است نیز به دستور الاهی مطیع و فرمانبردار است و همگی در این ویژگی که از خود اراده و اختیاری ندارند،  مشترکند؛ چنان که قرآن می‏فرماید: «و ما منّا اِلاّ و له مقام معلوم؛ هر کدام از ما فرشتگان دارای رتبه و جایگاه معین و مشخصی است».

 4. چون کارهای فرشتگان به امر خداوند و اراده او است و خداوند در همه امورش غالب و چیره است – «و الله غالبٌ علی امره؛ خداوند بر کارش مسلط و چیره است. هیچ چیز در آسمان‏ها و زمین او را عاجز و مغلوب نمی‏سازد.فرشتگان نیز که فرمانبرداران حق بوده، اراده و خواستی جز اراده و خواست او ندارند و همواره چیره و پیروزند. (ر.ک: المیزان، ج‏17، ص‏12، ذیل آیه اول سوره فاطر).در مورد فطرس که یکی از فرشتگان الاهی است، روایات متعددی داریم که مضمون و محتوای آن‏ها یک‏سان است.

در روایتی می‏خوانیم: فطرس فرشته‏ای بود که گردا گرد عرش الاهی در گردش بود و درباره دستوری از اوامر خداوند کوتاهی و سستی ورزید. بالش به کیفر این نافرمانی چیده شد و فعالیت او محدود شد. هنگامی که امام حسین(ع) متولد شد، جبریل(ع) برای عرض تبریک به پیامبر(ص) به سوی زمین فرود آمد و در راه با فطرس دیدار کرد. جبریل(ع) به وی پیشنهاد کرد، برای عرض تبریک و تهنیت، با او نزد پیامبر(ص) برود. هنگامی که جبریل(ع) او را به حضور پیامبر(ص) برد، به امر پیامبر(ص)، بالش را به بدن پاک امام حسین(ع) مالید و سلامتش را باز یافت.

 بزرگان معتقدند، داستان فطرس با آیات صریح قرآن که ویژگی‏های فرشتگان را برشمرده، آن‏ها را بندگان مطیع و کریم و شایسته خداوند معرفی می‏کند و از هر نوع سرپیچی و نافرمانی پیراسته می‏داند، سازگاری ندارد؛ پس باید این گونه روایات را نادرست شماریم؛ و به فرض درستی‏شان، بدان سبب که نکته‏ای فراتر از ادراک ما دارند، باید علمش را به اهلش یعنی اولیای برگزیده الاهی واگذاریم و خود را در فهم آن ناتوان بدانیم.

 در مقابل عده‏ای بر این باورند که فرشتگان اصناف و درجه‏های گوناگون دارند. گروهی مقرّبند و گروهی در درجه پایین‏تر جای گرفته‏اند. آیاتی که هر گونه نافرمانی و سرپیچی را از فرشتگان نفی می‏کنند، به فرشتگان مقرب مربوط است. فطرس از فرشتگان مقرب نبود تا از هر نوع سرکشی پیراسته باشد؛ به ویژه آن که تخلّف و سرپیچی فطرس در برخی روایات کندی و سستی ورزیدن خوانده شده که نوعی ترک اولی است نه گناه. چنان که پیامبران(ع) نیز درجات مختلف دارند: «تلک الرسل فضّلنا بعضهم علی بعض؛ بعضی پیامبران را بر بعضی برتری بخشیدیم.».

عده‏ای از انبیاء ترک اولی داشتند؛ ولی جمعی مانند پیامبر بزرگوار اسلام(ص) و خاندان پاکش جز اراده الاهی اراده‏ای نداشتند و حتی از ترک اولی نیز پیراسته بودند.در عالم هستی برخی از موجودات غیرمحسوس‏اند و به حواس طبیعی و عادی قابل درک نیستند. یکی از این موجودات جن است. جن که در اصل معنا مفهوم «پوشیدگی» دارد، از چشم انسان پوشیده است.

قرآن وجود این موجود را تصدیق کرده و سوره‏ای به نام «جن» نیز در قرآن وجود دارد.در قرآن گاهی از این موجود به «جان» نیز یاد می‏شود.ماهیت و حقیقت این موجودات چندان برای ما روشن نیست ولی از پاره‏ای آیات و روایات می‏توان برخی از مشخصات این موجود دست یافت، از جمله:

1.  از آتش آفریده شده و خلق آن پیش از خلق انسان است.
2. جن نیز مانند انسان مکلف و مسؤول است.
3. دسته‏ای از آنها مؤمن و گروهی کافر، عده‏ای از آنها نیک‏کردار و برخی از آنها زشت‏کردارند.
4. بعضی از آنها مرد و مذکر و پاره‏ای دیگر زن و مؤنث هستند و تولید نسل نیز می‏کنند. 
5. آنها زندگی می‏کنند و می‏میرند.
6.  دارای شعور و اراده‏اند و می‏توانند با سرعت حرکت کنند. مانند قصه حضرت سلیمان و تخت بلقیس – ملکه سبا.
7.  مسخّر انسان می‏گردند. البته در این رابطه تنها در قرآن به قضیه حضرت سلیمان اشاره شده است که علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان‏ها،جن‏ها نیز در اختیار و به فرمان حضرت سلیمان بودند. 
8.  در روایات آمده است که جن مؤمن برای پیامبران و امامان، مسخر می‏شوند و خدمت می‏کنند و کسانی که به اذن الهی ولایتی دارند نیزمی‏توانند جنیان کافر را تحت فرمان خویش درآورند.
9. از پاره‏ای آیات قرآنی و روایات معلوم می‏شود که جنیان به پیامبر خدا(ص) ایمان آورده‏اند.

جن ها در کجای زمین زندگی می کنند؟

به طور واضح و مشخص مطرح نشده است هر چند برخی از روایات به اماکنی که جنیان در آنجا حضور بیشتری دارند اشاره شده است. آنچه که مسلم است جن نیز مانند انسان موجودی است جسمانی با این تفاوت که انسان از خاک وجن از آتش است. طبعا همان‏طور که انسان دارای روح است جن نیز روح دارد و از آنجا که میان روح و بدن رابطه‏ای نزدیک وجود دارد، می‏توان تصور کرد که – چنان که برخی از انسان‏ها با ریاضت واجد شرایط سیر روحی در عوالم دیگر می‏شوند.

 برای جن نیز در شرایط خاص روحی این امکان هست که روح آنها گاهی با عالم بالا تماس حاصل کند اما به هر روی مکان اصلی آنها همین زمین است و حتی تماس با عالم بالا نیز طبق برخی آیات قرآن پس از تولد حضرت رسول(ص) برای آنها ممنوع شده است.البته برخی از روایات به اماکن خاصی اشاره کرده‏اند که جن در آنجا حضور بیشتری دارد و گویا مانند موطن اصلی آنها تلقی می‏شود، بیابان‏ها، مناطق خلوت، مکان‏های نجس، حمام، دستشویی، محل دفن مردگان و مانند آن…آیا جن همان فرشته است یا با یکدیگر فرق می کنند؟