آیا ولادت حضرت علی (علیه السلام) در کعبه با وجود بت ها، فضیلت است؟

پاسخ
چندي قبل در شبکه‌هاي وهابي برنامه ای درباره تولد حضرت علي (عليه السلام) در کعبه، پخش شد. کارشناسان وهابي در اين برنامه با طرح شبهاتي واهي و بي‌ارزش سعي مي‌کردند تا ثابت کنند که تولد حضرت علي (عليه السلام) در کعبه واقعيت ندارد دليل آنها اين بود که اگر قبول کنيم که تولد حضرت در کعبه باشد، اين بدين معناست که ايشان در بين هزاران بت‌ها متولد شده است که اين با شان و منزلت حضرت علي (عليه السلام) منافات دارد و این نوع تولد که در بزرگترين بتخانه بوده است، فضیلتی محسوب نمی شود.

پاسخ اول: خانه خدا با وجود بتها نیز قداست دارد
ولادت حضرت (علیه السلام) بنابر مقدس بودن خود کعبه فضيلت است، و وجود بتها در خانه خدا دليل بر اين نمي‌باشد که خانه خدا از قداست ساقط شده يا اينکه این تولد نقصی برای مولای متقيان باشد؛ زیرا خداوند در قرآن از کعبه که در زمان های مختلف، پر از بت شده بود، به مبارکي ياد کرده است. به عنوان نمونه خداوند در قرآن مي‌فرمايد:

«أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ» [1]

علماي اهل سنت بيان‌ کرده‌اند که مراد از بکه مبارکه، مکه مي‌باشد همچنانکه در کتاب فضائل مکه چنين آمده است: «فضل مكة على سائر البلاد وأنزل ذكرها في كتابه العزيز في مواضع عديدة فقال (تعالى) إن أول بيت وضع للناس للذي ببكة مباركا» خداوند مکه را بر ساير بلاد برتري داده و ذکر آن در جاهاي مختلفي آمده است از جمله اينکه خدا مي‌فرمايد اولين بيتي که براي مردم قرار داده شد در مکه و مبارک است [2].

پس اصل و حقيقت خانه خدا هيچگاه بتخانه نيست و وجود بت از قداست کعبه که منسوب به خداست، نمي‌کاهد. به عبارت دیگر قداست کعبه اراده الهی بوده و وجود بت در آن باعث خدشه دار شدن قداست الهی آن نخواهد بود . پس حرف کارشناسان وهابي بر خلاف آنچيزي است که قرآن گفته است. لذا تولد حضرت علی (علیه السلام) در جای مبارکی بوده است نه بتخانه.

پاسخ دوم: پیامبر (ص) و صحابه بر کعبه پر از بت، طواف می کردند

همين كعبه اي كه از نظر کارشناسان وهابی، بتخانه بود و به خاطر وجود بت در آن، فضيلتي در تولد حضرت علی (علیه السلام) نداشت و محلي شرك آلود بود، تا قبل از فتح مكه با وجود بیش از 300 بت در آن و حوالي آن [3] و با وجود بت بزرگ هبل داخل کعبه[4]، قبله گاه پیامبر (صلی الله علیه وآله) و مسلمانان بود. این نشان می دهد که وجود موقت این بتها داخل کعبه از قداست و معنويت اصیل اين خانه نمی کاهد. دليل بر قداست اين خانه با وجود بتها، آن است که خود پیامبر (صلی الله علیه وآله) قبل از بعثت و پس از آن همواره کنار کعبه مي آمد و طواف انجام می داد و به عبادت مشغول مي شد. مقدسی در این خصوص می نویسد: «ما كان عليه الصلاة والسلام يتعبد ربه قبل الوحي كان رسول الله صلى الله عليه وسلم قبل الوحي ….كان يطوف بالبيت ويحج ويعتمر[5]» پيامبر (صلی الله علیه وآله) پيش از فرود آمدن وحي در غار حراء به پرستش خدا مي پرداخت،خانه خدا را طواف مي کرد و حج و عمره مي گذارد و یا نقل شده است در عین اینکه داخل و بیرون کعبه پر از بت بود ولی حضرت بدون توجه به بت ها و تنها به خاطر عظمت و قداست کعبه در آنجا به عبادت مي پرداخت. بیهقی از زید بن حارثه صحابی پیامبر (صلی الله علیه وآله) نقل می کند در کنار کعبه بتی بود بنام اساف یا نائله که مشرکان از باب تبرک به آن دست می کشیدند وقتی من با پیامبر (صلی الله علیه وآله) طواف می کردم به آن بت دست می کشیدم : «فطفت معه فلما مررت مسحت به» که پیامبر (صلی الله علیه وآله) فرمود: «لا تمسه» به اين دست مکش[6]

بنابراین آنچه قداست دارد خود خانه خدا بود والا وجود بت ها که فقط برای مشرکان مقدس بود و در نزد پیامبر(صلی الله علیه وآله) و مسلمانان تکه سنگی بیش نبود، از عظمت و قداست این خانه نمی کاهد. اگر اين تقدس وجود نداشت چگونه مي توانست يک بت خانه (به قول وهابی ها) قبله گاه مسلمانان قرار گيرد؟ پس ولادت حضرت علی (علیه السلام) نیز در کعبه بخاطر قداست آن مکان بود هر چند مملو از بت نیز بود.

پاسخ سوم: منعقد شده نطفه برخی پیامبران در بت خانه

در منابع اهل سنت آمده است، نطفه برخی از پبامبران مانند حضرت ابراهیم (علیه السلام) و حضرت صالح (علیه السلام) در بت خانه بسته شده است و حتی نقل شده است در آن هنگام به معجزه خداوند همه بتها به احترام این پیامبران به رو بر زمین افتادند. قرطبی در خصوص تولد حضرت ابراهیم می نویسد: «وقيل: بل واقعها في بيت الأصنام فحملت وخرت الأصنام على وجوهها حينئذ» گفته شده است نطفه حضرت ابراهیم در بتخانه منعقد شد و بت ها همه به صورت به زمین افتادند[7].

درباره حضرت صالح نیز آمده است هنگام منعقد شدن نطفه او هاتفی نداد داد «جاء الحق وزهق الباطل إن الباطل كان زهوقا» بعد بت ها به سخن در آمدند در این حین بت ها برو بر زمین افتادند و شکستند[8]. البته در خصوص حضرت علی (علیه السلام ) نیز این اتفاق افتاد که وقتی به دنیا آمد، بتها بر زمین افتادند و بر حضرت سجده کردند: « فألقيت الأصنام خرت على وجوهها فمسحت على بطنها وقالت : يا قرة العين سجدتك الأصنام داخلا فكيف شأنك خارجا » بت ها بصورت به زير افتادند پس فاطمه بر شکم خود دست کشید گفت: اى فروغ ديده، بتان به تو سجده می کنند و هنوز در شكم هستی، پس آنگاه كه بيرون باشى شآن و منزلتت چگونه باشد[9].

با این وجود آیا می شود گفت بسته شدن نطفه انبیاء در کنار بت ها، برای حضرت ابراهیم و صالح نقص بود؟! پس وقتی برای این انبیاء این نوع تولد نقص نبود، تولد حضرت علی (علیه السلام) نیز در کنار بت ها هیچ نقص و عیبی برای ایشان محسوب نمی شود بلکه تولد در کعبه آنهم آفتادن بتها و سجده آنها، نشان از مقام و منزلت مولود کعبه دارد.

پاسخ چهارم: اعتراف بزرگان دین بر فضیلت این ولادت در کعبه

ولات حضرت علی (علیه السلام) در کعبه در بین اهل سنت مشهور و متواتر می باشد همچنانکه حاکم گوید: «روايات متواترى وارد شده كه فاطمه بنت اسد ، اميرمؤمنان على بن ابى طالب – كرم الله وجهه – را در داخل كعبه به دنيا آورده است »[10] و بزرگان اهل سنت آن را در جزء مناقب حضرت علی (علیه السلام) شمرده و فضیلت می دانند.

ابن صباغ مالکی گوید: «وهي فضيلة خصه الله تعالى بها إجلالا له وإعلاء لمرتبته وإظهارا لتكرمته»[11] و اين فضيلتى است كه خداوند به جهت بزرگداشت و بالا بردن مقام و اظهار كرامت او مخصوص حضرتش گردانيده است .

دهلوی در كتاب ازالة الخفاء عن خلافة الخلفاء در مناقب امير مؤمنان عليه السلام مي‌نويسد : و از مناقب وي رضي الله عنه كه در حين ولادت او ظاهر شد يكي آن است كه در جوف كعبه معظمه تولد يافت[12].

آلوسی نیز در شرح قول عبدالبافي الأفندي العمري که گوید : «أنت العلي الذي فوق العلى رفعا * ببطن مكة عند البيت إذ وضعا»، بعد از اشاره به مشهور ولادت حضرت علی (ع) نزد فریقین، می نویسد «وما أحرى بإمام الأئمة أن يكون وضعه فيما هو قبلة للمؤمنين ؟ وسبحان من يضع الأشياء في مواضعها» و چه افتخاري براي امام أئمّه است كه در جائي كه قبله مؤمنين است به دنيا آمده باشد ؟ سبحان خداوندي كه أشياء را در مكان مناسبش ميگذارد [13]

بزرگان شیعه نیز مانند شیخ مفید می گوید: «لم يولد قبله ولا بعده مولود في بيت الله سواه , إكراما من الله جلّ إسمه , وإجلالا لمحلّه في التعظيم»[14] هيچكس قبل و بعد او در خانه خدا به دنيا نيامده است, كرامتي از خدا وإجلالي براي مقام عظيم او.

سید مرتضی در شرح قصیده سید حمیری چنین می گوید :«ولدته امه فی الکعبه و لا نظیر له فی هذه الفضیله»[15] مادرش وی را در کعبه به دنیا آورد و هیچکس در این فضیلت هم پایه و نظیر او نیست. اعتراف بزرگان دین بر فضیلت بودن تولد حضرت علی (علیه السلام) در کعبه، نشان از این دارد که این منقبت و فضیلت بخاطر وجود کعبه است و بودن بت در آنجا از این منقبت نمی کاهد.

بنابراین ولادت حضرت عليه السلام بنا به مقدس بودن خود کعبه فضيلت است، و وجود بتها در خانه خدا دليل بر اين نمي باشد که خانه خدا از قداست ساقط شده و نقصی برای مولای متقیان باشد بویژه اشکافتن ديوار کعبه براي فاطمه بنت اسد، خود دلیل بر فضيلتي بزرگ محسوب مي شود که همگان به آن اقرار کرده اند.

نویسنده : وحید خورشیدی

[1] آل عمران 96 « به یقین نخستین خانه ای که برای ( عبادت ) مردم نهاده شده همان است که در بکّه ( مکّه مکرمه ) است که پر یر و برکت و وسیله هدایت برای جهانیان است.»

[2] الحسن بن يسار البصري أبو سعيد ، (متوفاي 110) فضائل مكة ج 1 ، ص 14، تحقيق : سامي مكي العاني، كويت مكتبة الفلاح -1400ه

[3] بخاری، محمد، صحیح البخاری ج3 ص 136

[4] ابن اسحاق، سيرة ابن إسحاق (المبتدأ والمبعث والمغازي) ، ج 1 ص 10 تحقيق : محمد حميد الله ، معهد الدراسات والأبحاث للتعريف ، «هبل في جوف الكعبة وكان هبل عظيم أصنام قريش بمكة»

[5] مقدسی، مطهر، (507هـ )، البدء والتاريخ ، ج 5 ص 45، مكتبة الثقافة الدينية – بورسعيد

[6] بیهقی،احمد، دلائل النبوة ، للبيهقي ج2 ص 34

[7] قرطبی،محمد، تفسير القرطبي ج 7 ص 24 ، 671 ، دار النشر : دار الشعب – القاهرة

[8] نویری، شهاب الدین (733هـ )، نهاية الأرب في فنون الأدب ج 13 ص 67 ، تصحيح و مراجعه: سيد جمال الدين هروى ، بيروت، چاپ اول، 1424هـ

[9] ابن شهر اشوب، مناقب آل ابي طالب 2ص21

[10] نيسابوري ، محمد بن عبدالله أبو عبدالله الحاكم (متوفاي405 هـ) ، المستدرك على الصحيحين ، ج 3 ، ص 550 ، تحقيق : مصطفى عبد القادر عطا ، بیروت، دار الكتب العلمية – چاپ .اول، 1411هـ «فقد تواترت الأخبار أن فاطمة بنت أسد ولدت أمير المؤمنين علي بن أبي طالب كرم الله وجهه في جوف الكعبة » .

[11]ابن الصباغ ، علي بن محمد بن أحمد المالكي المكي (متوفاي855 هـ) الفصول المهمة في معرفة الأئمة ، ج 1 ، ص 171 ، تحقيق : سامي الغريري ، قم ، دار الحديث للطباعة والنشر ـ ، چاپ اول، ، 1422هـ .

[12] دهلوي ، شاه ولى الله مشهور به محدث هند (متوفاي 1180هـ) ، إزالة الخفاء عن خلافة الخلفاء ، ج 4 ، ص 170 تصحيح و مراجعه: سيد جمال الدين هروى ، باب : اما مآثر اميرالمؤمنين وامام اشجعين اسد الله الغالب علي بن ابي طالب رضي الله عنه

[13] آلوسی، شهاب الدین، سرح الخريده الغيبية في شرح القصيدة العينية ص 15 موسسه البلاغ

[14] شیخ مفید،مصنفات الشيخ المفيد (المقنعة) ج14 , ص461 – مسار الشيعة ج7 , ص59

[15] سید مرتضی ،شرح قصیده السید الحمیری المذهبه ص 51

به نقل از مرکز الصادق